Jan Jaansen

Oome Teun in den trein

 

 

Oome Teun is nog bij lange nao nie den domsten, al is ie ok lang nie den slimsten. En as d'allerslimste lui en de grootste gladjanussen ok nog dik zat leelijke bokke schiete, dan hoeft oome Teun z'n eige heelemaol nie te zjeneere, al heet ie er soms al 'ns leelijk neffen gebraoie; en daorom dörf ik oe deez' gevalleke gerust te vertelle. En ik wed, dè-t-ie er zelf plezier in zal hebben, as ie et in den Tilburgschen kraant leest, want hij hee-g-et me mee veel smaok verteld en hij weet donders goed, dè-d-ik papieren portretjes van 'm wil schrijven!

't Is al heel lang gelejen, want oome Teun waar nog 'nen jonge jonge en op den oogenblik is ie al 'nen "heelen aawen kraokerd", zooas ie z'n eigen aaltij noemt. 't Spoor liep toen nog nie zoo heel lang langs et dörp, dè-d-ik gewoonlijk mar "Baozel" noem om opspraok en spektaokel en gekaokel te vermije - en al laag er de lijn ok al enkelde jaoren, er liepen toentertijd nog mar enkelde treinen op 'nen dag en de meeste boerenmeenschen kwamen er zelden of nooit in. Oome Teun waar toen om en om de twintig en z'n zuster, taante Hanna, die naaw bij 'm inwoont en waorover we laoter nog wel 't een of 't aander vertelselke te heuren zullen krijgen, waar in die jaoren net zoo goed as d'r bruur Teun zot op et jonk volk van et aander geslacht en as 't er op aon kwaam, daanste Hanneke toentertijd tien kerels buiten aosem. Sjonge-sjonge, wè waar et 'nen schoonen tijd en wè-d-is et leeve fijn en wè-d-is et zund, dè de tijd zoo bliksemsvlug veurbijgao! As ge naa taante Hanna mee d'ren kerkboek en d'ren paoternoster bij den heerd ziet zitte omdè ze van aawerdom en stijvighei nie meer uit de weeg kan, dan is er aon heel d'r figuur geen spierke meer te bekennen van daansen en vrijen en van jong, schoon, sterk leeve!

Toentertijd leefde oome Teun z'n moeder nog! Och jè, díé hadde moete kenne! 'n Zeldzaom vrouwke van den goeien aawen stempel, zooas ge ze tegesworrig nie meer ziet; dè soort meenschen is - zund genog - uit den tijd en uit de mode! Ze waar vruug weduwvrouw geworre en ze moes heel 't gedoentje van de boerderij besture en dè kreeg ze nie enkeld klaor, mar ze kreeg 't klaor mee groot gemak - enen wenk mee d'r ooge, mee d'r haand, één woordje, en alles vloog. 't Personeel ha respect veur heur as veur den aawen pastoor en dè wil heel wè zeggen veur iederendeen, die Baozel kent en den aawen pastoor nog hee gekend... en ze stapte dus nie veur niks as 'nen dragonder deur et huis en over den erf en ze liet d'r commandostem nooit veur niks klinken!

Mar - om eindelijk 'ns op mijn sjapieter te kome: toen oome Teun dan 'n jaor of twintig oud waar, kwaam ie veur et eerst in et spoor te zitten! Dè waar 'n heel gebeurtenis, zund dè ze zoo miseraobel afliep. Op 'nen Zondag zu'n ze bij oome Teun thuis familie op bezuuk krijge. De Verharens uit Bemelen en de Vermeulens uit Boemelen. Den aawe Verharen waar wijd en zijd bekend as 'nen grooten eter en de familie Vermeulen waar wè opschepperig van aord, 'n rejen te meer veur de boerin om royaol veur den dag te komen en alles piekfijn in orde te hebben. Ze had al 'n partijke haonen geslacht en er waar groote verslaogenheid in et kippenhok, want, och jao, de haontjes zijn wel 'ns laastig veur de kiepkes, mar as ze d'r nie zijn, of al te weinig, dan is 't ok nie goed, dè snapte! Verder ha ze 'n schoon stuk ham gekookt en 'nen worst van ik weet nie hoeveul ellen lengte gebraoie! Mar Teun z'n moeder waar nog nie tevrejen en ze zee tegen Teune: "Teun, jonge, ge zult nog naor de stad moete, want oome Verharen moet ik volgestopt krijgen en taante Bets Vermeulen zal geen kaans krijgen om iets aon me aaf te keuren en overal rond te klepperen dè 't hier ermoei troef is! Ik zal de leste troeven in m'n haand haawen en as ze niks meer kunne slikke, dan zet ik de taofel nog 'ns lekker vol en dan zal ik zegge: val mar aon, vat mar aon, meensche, ik heb nog genog!"

't Waar Zaoterdagnaomiddag toen ze dè zee en 's Zondags daorop nao de middag moes et bezuuk kome en deurom zee Teun: "Jao-mar moeder, hoe kan ik dan bijtijds terug zijn, ik moet toch eerst naor de Mis en et is een heel eind loope naor de stad!" "Och menneke, gij gaot mergevruug mee den eersten trein, giender naor de kerk, inkoope doen, terug, en klaor is Kees!" "Mee den trein?" "Mee den trein, jè! Waorveur loopt dè ding aanders?! As ge mar goed oppaast, dè ge 'r onderweg nie uitrolt, want dè ding lopt verschrikkelijk hard!" Efkes ha Teun schrik, toen begos ie z'n eigen 'nen held te vuulen - en ie wies mar al te goed, dè-t-er geen moedertje-lieven aon hielp; as moeder zooiets veur had, dan kos heel de wereld op z'ne kop gaon staon, mee de beenen in de locht, dè moes gebeure! Teun schikte z'n eige dus en toen kreeg ie er schik in op de koop toe.

De zon waar nog mar amper op of Teun gonk op pad mee 'nen grooten körf aon z'nen erm. Hanna, z'n zuster, had 'm stiekum enkelde dubbeltjes gegeven om 'n stiekum fleschke onjeklonje veur d'r mee te brengen, mar moeder hoefde daor niks van te wete. Teun moes 'n half uurke loopen toe aon et station en toen ie half weg waar, zaag ie ineens om den draai van et pad 'n boerinneke aonkomen mee twee eemers versche roome, die ze pas gemolken had, et schuim stond er nog op te broezen. "Morge, Keeke!" "Hè, is me dè verschrikke! Waor gaode gij op aaf Teun?" "Naor de stad, Keeke! Gaode nie mee!" "Bende staopelbesjokke, menneke!? Mee 't spoor zeker?! Daor waog ik m'n leeve nie aon, heurre, ik zu sterven van angst!" "Zeg Keeke, ik moet veur ons Hanna een fleschke onjeklonje koopen, wi'k veur ou ok 'n fleschke meebrengen?" "Dè moete aon mijn nie vraoge!" "Aon wie dan?" "Aon oe portemonnee!" "Zot ding!" "Zie mar dè ge weg komt, aanders komde nog te laot, de trein waocht nie op oe!" "Keeke, ik breng 'n heel flesch onjeklonje veur oe mee! Keeke, denkte gij wel 'ns ooit aon mijn? As ge mar half zooveul aon mijn denkt as ik aon ou, dan denkte dag en nacht aon me!" "Leelijken gek, waor denkte aon?! Allee-veuruit, aanders komde te laot! Onjeklonje van Böllekesdoot (Boldoot) is de beste, zegge ze!" "'n Heele kuip breng ik mee, as ge mar nie vergeet om aon me te denken! Dag, Keeke!" "Goeie reis en nie verongelukken, heurre!"

Teun stapte stevig aon om den tijd in te haolen, die-t-ie verloren ha en ie kwaam mar krek op tijd en de trein waar al aon et loopen, toen Teun nog mee z'ne körf z'n eigen in de coupé moes werken. Per ongeluk waar ie in 'n tweede klas geraokt en nog wel 'n damescoupé, en, nog erger, hij ha 'n dametje op d'ren teen getrapt en as 'n damesteentje al erg gevuulig is, hoe zeer moet et dan doen as 't nog krek 'n boerenpummeltje is, dè 't 'm levert! 't Jufferke waar woedend en ha geen woorden genog om 'm dè duidelijk te maoke en toen Teun z'n eigen kalmpjes omdraaide naor 't giftige ding, stiet ie 'n aander jufferke mee z'nen körf tegen d'r neus, die ok efkes los begon te legge! 't Waar "boer" hier en "boer" daor, "pummel" hier en "pummel" daor, totdè ze allebaai wè leeg waren geloopen en wè afgekoeld waren op et zien van Teun, die heel gemoedereerd uit et raomke zaat te kijke. Daor ree ie dan in et spoor langs den Haaikaant, waor ze woonden, giender laag hullie hoef - hier ha ie 'n ketierke gelejen mee Keekes staon te praote, Keeke mee d'r lollige oogen en d'r mollige wangen en d'r dikke erme... Toen keek ie 'ns efkes naor de twee dames, ze zaten allebaai strak naor buiten te kijken.

"Kijk, daor stao Keeke te zwaaie... mar-mar, dan gong ie toch den verkeerden kaant uit!? Zjuust den verkeerden kaant uit! 't Spoor moes omdraaie! En toen begos Teun te roepen en lawaai te maoken en op et deurke te timmeren en de dametjes begossen te gillen en den conducteur kwaam aongeloope... Teun zaat in den verkeerden trein en den conducteur kos 'm nie goed aon 't verstaand brengen, dè den trein nie om kos draaie en precies toen ie 'm dè aon et uitlegge waar, kwaam de goeie trein veurbijgerejen en Teun kos weer nie goed begrijpen, dè die nie efkes ho kos haawen om hum over te laoten stappen... Bij 't volgend station wier ie uit den trein gezet en kos 'n uurke waochten op den aanderen trein en de conducteur zörgde wel erveur, dè-t-ie aon 't goeie station uitstapte om nog grooter ongelukken te veurkomen.

En zoo kwaam Teun dan in de stad aon. Vlak bij 't station vond ie al 'nen winkel mee fleschkes en hij stapte kordaot naor binnen. Veur d'r iemand kwaam helpen zaag ie op 'n fleschke staon: "baardolie, onfeilbaar haarmiddel voor baardgroei en snorgroei". "Potdorie," daocht Teun, "dè's net iets veur mijn! Wè zal Keeke zeggen as ze me mee 'nen knevel onder m'n neus terug zie komen?" Kort en goed: hij kocht er 'n fleschke van en et kostte twee kwartjes, en dan nog twee fleschkes onjeklonje van Böllekesdoot. Toen ie buiten kwaam, luidden de klokken veur de Mis en Teun gong naor de kerk; de Mis duurde erg lang naor z'ne zin en toen ie op de kerkklok keek hoe laot et waar toen ie buiten stond, waar et al 'n ketier over den tijd veur den trein, die-t-ie op ha geschreven. Wè naaw gezongen?! Moeder stond natuurlijk al op den uitkijk of ie nog nie kwaam en Teun ha nog geen lepke vleesch in z'nen körf! Dus, redeneerde Teun, ik zal mar geen vleesch meer koopen, want daormee koom ik toch te laot aon! Wè zal ons moeder kaod zijn! Weete wè, ik zal iets veur d'r meebrenge, dan is 't weer ineens goedgemaokt! Hij kocht 'n half dozijn zije zakduukskes veur d'r en stapte naor et station. En Teun zaat weer in den trein mee z'nen leegen körf en z'n leege portemonnee, mar mee z'nen kostbaren baardolie en z'n twee fleschkes onjeklonje van Böllekesdoot in de pandzakken van z'nen jas.

Hij zaat dezen keer nie bij fijne dametjes mar bij 'n halfzatten kerel en bij 'nen draai van de spoorlijn viel die ineens tegen Teun aon. Teun sprong op, de kerel schommelde terug en Teun kwaam weer ineens te zitten, mar mee 'nen smak... en hij vuulde dè-t-er iets kraokte in z'nen zak. De fleschkes, daocht ie, en hij vuulde in z'n zakken: de baardolie, heel, niks kapot! De onjeklonjefleschkes, allebaai kapot en 't goedje liep deur z'n broek hene en 't begos buitengewoon lekker te ruuke in de coupé. Teun ha wel kunne schreuwe. "Keeke, Keeke," daocht ie, "wè hadde daor lang lekker van kunne ruuke! En ons moeder! Oei-oei, ons moeder, wè zal ze gromme."

"'t Is al te gek mee onzen Teun", gromde de moeder thuis en keek op de klok! "'t Is al twaalf uur en nog nie thuis! Ik zal 'm krijge, waocht mar 'ns! O, daor hedde 'm eindelijk! Zo, semmelbroek, bende daor?! En ge lopt as 'n slek! Konde nie wè vortmaoke?!" "Och moeder, ik heb zoo'n tegenslag gehad, 'nen verkeerden trein gehad en geen tijd meer overgehaawen om iets te koope!" Van den onjeklonje vertelde Teun mar liever niks en hij haolde de zes zije zadduukskes veur den dag uit z'nen grooten körf... "Bende naa staopelzot geworren, Teun, of krijgde 't? Dáór hedde 't!" En ze wees gevaorlijk naor d'ren veurkop. "En waor ruukte gij naor? En wè hedde daor 'n plak op oew broek? Wè hee dè-d-allemaol te beteekenen?" En ze haolde 'n fleschke uit Teun z'ne zak en laas "baardolie", en veur Teun wies wè-t-er gebeurde, smeet ze d'ren zoon de zadduukskes naor z'nen kop... 't Fleschke baardolie hee Teun nooit meer gezien, mar z'nen baord is er nie minder straf om geworren. En of moeder misschien et fleschke baardolie opgebruikt hee? Noodig ha ze 't in alle geval nie, mar ze hee-g-et misschient op d'r taande gesmeerd en dan hee ze om die rejen nog meer haor op d'r taande gekregen as ze van huis uit al mee ha gekregen...

 

Bronvermelding:

"Oome Teun in den trein" verscheen in de Nieuwe Tilburgsche Courant op:

- zaterdag 16 september 1939