In
dit hoofdstuk wordt er weer 'n kind geboren want daar zijn ons
Brabandse vrouwen goed in. De sterke punten van Brabant moette toch
naar voren halen, nie dan? Ook leren we kennis maken met 'n vroedvrouw
die 'n kleine vergissing maakt. Dit hoofdstuk zal 'n tikkeltje
melancholisch van aard zijn omdat we misschien wel op de verkeerde
manier van mekare houwen. Vertwijfeld heeft de schrijver daarom nog
geprobeerd om unne pedagoog in te schakelen maar hij kon niks anders
vinden als 'n goedwillend zusterke dat heel goed mee kiendjes overweg
kon. De schrijver ketst in dit hoofdstuk ook brandende opvoedkundige
vragen naar de lezers toe. Dat doet ie omdat ie zelf heeft ervaren,
dagget toch nooit goed doet. De schrijver laat ook zien hoe dagge door
geroddel en geruchten heel onnozel in 't zottenhuis terechte kunt
komen. Van de lezer wordt er in dit hoofdstuk veel gezond verstaand
verwacht en gezond verstaand hebben we toch allemaal,.. nie dan!
Miekes derde kind was op komst, da voelde ze aan het meukelen in
durren buik. Heuren dracht was hoger geweest dan bij vorige kinderen
en da waren allemaal jongenskes geworden. De dracht was ook allemaal
veel rustiger verlopen, onder d'r hart had het jong in de leste
maanden bijna niemer bewogen. Ze was ook nie zo belust geweest op
radijzen of schefkes rammenats, ze had in dezen dracht liever dropkes.
Daarom had ze d'r goeie hoop op dat durre vierde 'n meske zou worren.
Ze had nou al drie jongenskes en ge meugt dan toch onderhand eens
verwachten dat er 'n meske komt. Mieke hoopte 't vurig want 'n meske
kan dan goed voor oe zurregen op oewen ouwe dag en meskes kunnen oe
aan oew endje brengen. Toen 't durre tijd was stuurde Sjareltje, Mieke
durre mèèns, zunne oudste naar de vroedvrouw om te zeggen dat het
hoog tijd was mee hullie moeder. Hij mocht van Sjareltje zun fiets
meenemen, dan was ie er vlugger want 't was nodig. Mieke had pijn bij
vlagen en 't werd steeds erger Tussen de stang sjeesde da jong
knoerhard door 't karspoor om z'n moeder uit de nood te helpen.
Ge kunt van Sjareltjes zeggen wagge wilt maar da hele kleine manneke,
da vaoder ging worre, bleef op zunne post. Springesgereed zat ie in
den hoek van 't kleine slaapkamerke om hullie Mieke bij te staan in
durre nood. Hij had de plattebuis al aangemaakt en de grootste
zakketel mee water opgezet want werrem water hedde bij bevallingen
hard nodig. Dees bevalling zal wel weer even vlot gaan als bij de
andere kinderen omdat dat stillekesaan al rijvende werk geworre was
veur hullie Mieke. Kramen kon hullie Mieke goed, daar viel niks aan af
te doen en als het nou nog 'n meske zou zijn, dan zou tie niks meer te
wensen hebben. Toen d'n oudste terug kwam mee de boodschap dat vrouw
Sjaane al onderweg was zette Sjareltje al vast mar koffie want ze zou
eerst wel 'n bakske lusten. Ze was niemer van de jongste, daarom viel
het voor zo'n gevuld vrouwmens ok nie mee om helemaal dur de karsporen
naar d'n achteraf te komen. Welliswaar had ze een goei degelijk
rijwiel mee 'n hoog stuur, maar ze heeft dan toch nog durre tijd nodig
om deur de stukken mee klapzand te komen. Toen Sjareltje wir in z'n
hoekske zat begon 't bij Mieke toch goed deur te zetten. Hij werd daar
toch 'n bietje ongerust van want hij had weinig verstand van
vrouwezaken. Ongedurig keek Sjareltje vanachter het gordijntje af en
toe d'n holle zandpad af ofdat ie vrouw Sjaane nog nie aan zag komen.
In het kamerke was er weinig licht maar Sjareltje zag toch goed dat
hullie Mieke flink begon te zweten. Hij bette 't wat af mee unne
properen doek en in de gauwigheid aaide ie d'r eventjes over durre
wang. Ze had veul pijn. 'Ze zal er nou wel gauw zijn', zeet ie, 'ge
mot mar rustig asem halen.' Daarna zocht ie z'n hoekske wir op om de
zandpad in de gaten te kunnen houden.
Hoog en kèèrsrecht op d'r rijwiel draait Sjaan de vroedvrouw de werf
van Sjareljes op en ze stalt zorgvuldig d'r fiets tegen de appelboom.
Sjaan heej nou ginne tijd om de fox over z'n bolleke te aaien om te
zeggen dat 't 'n goei beesje is. Ze stapt regelrecht naar binnen en
klopt zachtjes op het lage slaapkamerdeurke. 'N antwoord wacht ze nie
af, met d'r geraai in d'r tas en d'r kennersblik overziet ze het
kraambed in ene keer. In de streep licht van het deurke ziet ze aan
Miekes, dat het al hoog tijd is. 'Hier moet gehandeld worden' ,denkt
ze, da kan hier ginne uitstel mir lije.' Terwijl ze durre jas uitdoet
ziet ze in d'n hoek nog unne kleine brak zitten. 'Allee', zee Sjaan,
'gaadde gij eens mooi buitenspeulen manneke, gaad alvast mar wa
botterbloemekes plukken vor jullie moeder.' Sjareltje begrijpt eerst
nog nie goed wat um overkomt, hij kijkt eerst nog 'n wat onnozel rond
in het slaapkamerke ofdat er sewijle gin jong van 'm achter de
vroedvrouw is binnenslopen. Mar da is nie en in ene keer krijgt ie in
de gaten dat ze hum bedoelde. Da gaat 'm toch wel iets te ver, zomaar
weggestuurd worre om buiten te gaan speulen. Hij denkt bij z'n eigen,
'vroedvrouw of nie, mar da kan ik nie over munne kant laten gaan, ik
laat m'n eige niet van munne post afjagen'! Voor zijnen doen komt
Sjareltje heel langzaam uit zunne stoel omhoog en hij maakt z'n eigen
zo breed mogelijk. 'Wa buiten gaan speulen' zeet ie, 'ik naar
buiten,... ik,... de man van de vrouw en de vaoder van het kind,...mot
ik buiten gaan speulen, bende wel goed bij'? Sjaan ziet d'r vergissing
in en ze zei, dat ie niemer zo achteraf in d'n donkerte moet gaan
zitten anders worde over de kop gezien. Sjaan commandeert 'm aan de
gang om licht te gaan maken en da doet ie mar want z'n Mieke krijgt in
ene keer 'n nijige wee en op zo'n moment gaodde nie tegen 'n
vroedvrouw inliggen. Bovendien voelt Mieke iets knappen. Mieke wijst
met open mond van de pijn naar het kleine kasje neven de bedstee.
'Daor,.., doar liggen nog wa schone doeken.' Maar het is te laat, de
tijk waarop ze lee is nat geworden met groezelig vruchtwater. Opnieuw
krijg ze weejen, ze kan de drang om te douwen bekant niemer inhouden.
Ze knijpt d'r knokkels wit aan de plaank boven durre kop. Sjaan haalt
daar d'n blaker en de piespot vanaf, anders vallen die nog op Miekes
durre kop. Onderwijl keek ze nog is naar de klok. Half zittend en meej
opgetrokken kniejen probeerd Mieke d'r weejen in te houwen. Sjaan wast
d'r handen mee groene zeep in heet water en ze commandeert, 'nog nie
douwe!' Snel voelt ze tussen tussen de benen van Mieke, d'r zijn al
tekenen dat 't kopke gaat komen. 'As ge kunt moette bij de volgende
wee nog nie douwe, anders wordt het achter de ingang van oew
baarmoeder te dik en dan kan 't kopke d'r nie deur.' Opnieuw krijg
Mieke weejen en ze gilt, 'ik kan het niemer houwe.' Ongewild gaat d'r
lijf persen in felle pijnen,...'t kopke komt er aan! Sjaan ziegget en
vlug geeft ze da kopke steun in d'r hand. Efke's asem voor Mieke,'
efke's rust, efke's pijn die te verdragen is. Sjaan ziet dat de
navelstreng om 't nekske gedraaid zit. Da kleine lefke kan er wel eens
wa moejeluk uitkomen. Ze commandeert tegen Mieke, 'ge moet nou oew
onderlijf stilhouwe en as ge wir weejen krijgt,.. douwe, al wa ge
kunt! Zweetend en wit geworden van de pijn voelt Mieke opnieuw dat d'r
lijf gaat persen. Diepe zware kreten drijven het lefke verder uit
Miekes buik. Met grote uitgeputte ogen schreeuwt Mieke 'da haal ik
niemer, heel eventjes is Mieke d'r niemer, ze duizelt weg,.. uit de
verte hoort ze dat 't 'n meske is. Als in unne droom wurmt ze d'r
eigen 'n bietje omhoog, ze is zo moei en leeg. Wazig ziet ze d'r kind
tussen d'r benen liggen. Alleen, het ziet er zo blauw uit en d'r zit
zo weinig beweging in, ze heeft het ok nog nie gehoord en het is zo
klein. 'N kind mot toch bleren as 't geboren wordt,... misschien is
het daar te klein voor? Mieke wil d'r haand naar d'r kind toe
doen,..ze kan het niet, ze kan d'r eigen nie bewegen ze kan ook niks
zeggen. De bange secondes duren lang. Vaag ziet ze dat Sjaan het kind
met de kleine voetjes omhoog houdt en ze geeft unne flinke tik tegen
de billekes. Nog gin geluid, met grote angstogen ziet Mieke dat
allemaal aan, d'r eerste meske zal toch nie......., het is zo
klein...? Nog unne ferme tik gaat er tegen die billekes maar d'r komt
nog gin verlossend kindergeluidje in het kleine kamerke. Sjaan wordt
nou ok 'n bietje zenuwachtig, 't kind zal toch nie..... Mee durre
dikke pink haalt ze wa' vocht uit het kleine mondje en ze geeft
nogmaals unne lichte tik op de billekes. 'T wil nog nie en 't meske
heeft ook nog mar amperkes bewogen. Mieke zit rechtop en ze wilt d'r
jong vastpakken mar ze kan er nie bij, ze kan d'r armen amper
uitstrekken. D'r lijf trilt van angst omdat d'r eerste meske voor dood
in de hand van Sjaane hangt. Traag tikken de secondes voorbij.
Sjareltje kan z'n eigen amper bewegen, hij voelt z'n eigen als
verdoofd en het bonkt 'm op z'n maag en keel. Sjaan maakt haast, ze
asemt 'n paar keer diep, alsof ze het kind durren asem wil gaan geven.
Mee een hand houdt ze het kind vast en mee d'r andere hand graait ze
in d'r tas. Ge kunt zien dat ze ginne tijd verloren wil laten gaan.
Sjareltje moet z'n kind bij d'r voetjes omhoog houwen. Voorzichtig
doet Sjaan het kleine mondje open met durren duim en wijsvinger. 'T
grote tuutje van 'n gummie slangeske verdwijnt in da kleine mondje en
wanneer Sjaan d'r zachtjes aan zuigt, hoort Sjareltje 'n kort en zacht
rochelgeluidje. Opnieuw zuigt Sjaan voorzichtig aan da slangeske.
Onderwijl zee Sjaan tegen d'r eigen, 'wa's toch taai.' Opnieuw geeft
ze 'n tik tegen de kleine billekes, daarna brengt ze d'r oor vlakbij
het mondje van het borelingske. Na twee of drie bange seconden
verbeeldt ze zich dat ze iets hoort, maar ze is er nie zeker van omdat
Mieke verbijsterd en mee d'r vuisten voor d'r gezicht d'r verdriet
niemer te baas kan. Gierend en mee diepe snikken ziet Mieke d'r paarse
meske hangen in de handen van Sjaan. In d'r betraande gezicht komen
witte vlekken van d'r vertwijfelde samengebalde vuisten. Over dur
vuisten met witte knokkels rollen de tranen uit dur opengesperde ogen.
Nauwelijks valt 't haar op dat de vroedvrouw met d'r hand 'n gebaar
maakt dat ze efkes stil moet houwe. Vertwijfeld bijt Mieke in d'r
handen om maar zeker stil te kunnen zijn. Ieder geluidje vangt ze nou
op maar d'r is er nog gin bij van d'r meske. Maar,.... ze kan d'r eige
niemer houwe en mee de tranen in d'r keel perst ze d'r uit, 'kom
nou,..........kom nou,.. ..toe nou,...... doet oe best is
meske,....kom nou toch.......' en ten lange leste,... gift d'r eerste
meske heel zachtjens en nouwelijks hoorbaar antwoord aan d'r moeder.
Aarzelend en zacht klagend komt er leven in da kleine blauwe lijfke.
Opgelucht haalt Sjaan weer asem want op zulke spannende momenten houdt
ze die altijd in. Ze kan daar niks aan doen, da doet ze zonder dat ze
daar erg in heeft, ze kan dan beter op d'r werk letten. Nou hoeft ze
alleen nog maar de navelstreng door te knippen te knopen maar, terwijl
da kind op d'n buik van d'r moeder ligt, hapert het snel op en
neergaande borstje alweer. Sjaan onderbreekt d'r werk eventjes omdat
ze d'r na da moejelukke begin nog nie gerust op is. Maar gelukkig, na
een zacht gorgeltje gaat den asem van het kind weer verder en ze ziet
dat het kleine tongske bewegingen naar buiten maakt. Voor de
zekerigheid luistert Sjaan eerst eens met d'r apparaat aan het
bovenlijfke van 't kind of den asem nou vrij en zonder reuteltjes
gaat. Opgelucht gaat Sjaan verder met d'r werk en toen het kind was
gewassen en 'n bietje was afgevegen, mocht Mieke d'r meske voor d'n
eerste keer in d'r armen nemen. D'r tranen waren nog nie helemaal
opgdroogd en durre grote schrik was nog nie helemaal verdwenen. D'r
kind voelde zo licht aan en het was zo klein! 'Hoeveul zou 't wegen?'
'Zi's nie mee van de zwaarste' zee Sjaan, 'amperkes vier pond schat ik
zo, maar 't wilt volop en ge moet 't goed wèèrem houwe.' Zachtjes
drukte Mieke d'r meske, dat in lakens gewikkeld was, tegen d'r lijf
aan. Voorzichtig legde ze de dekens er over maar ze zurgde er wel voor
dat d'r meske volop asem kon krijgen. Onderwijl zee Mieke mee proppen
in d'r keel, 't was er kort nevenaf meske,... ge waart bekant 'n
engelke, niemer doen eej,.. kom mar gauw bloeike'
En toen d'r meske mee kleine schokkerige bewegingskes d'r duimke naar
dur mondje probeerde te brengen, stroomde Mieke vol mee 't geluk.
Opnieuw kwamen d'r tranen en opnieuw sloeg 't vast in dur keel. Het is
maar goed dat Mieke had geleerd om net als d'r verdriet, ook d'r
vreugde in d'r eigen te beleven. In het kleine kamerke onder de lage
zolderbalken was er plek zat voor die gelukzaligheid. Mieke heeft gin
wije ruimtes nodig om intens van d'r geluk te kunnen genieten.
Maar ook intens geluk kan verstoord worden door de alledaagse dingen
die moeten gebeuren. 'T nageboorte moet er nog uit, het kind moet nog
ingebakerd worden en d'r moet nog 't een en ander opgeruimd worden.
Ook moet de familie verwittigd worden en Miekes moeder moet
gewaarschuwd worden om voor baker te komen speulen en om het huishouwe
te doen. Het kind moet gedoopt worden en aangegeven worden op het
gemeentehuis. Ook moet er unne naam verzonnen worden die past bij de
twee opoes van het kind. Ook moet den oudste er weer met de fiets op
uit worden gestuurd om aan de opoe van Miekes kant te berichten dat de
kleine er is en of dasse wil komen. Hij moet er bij vertellen dat
alles goed is en dat 'n meske is. Daarna moet d'n oudste nog langs
tante Merie om het goei nieuws te vertellen en ofda ze 't deur wil
geven aan de rest van de femilie. Hij mot maar 'n briefke meenemen
waar alles op staat, dan vergit ie 't nie. Mee 'n stompke potlood gaat
Sjareltje da briefke schrijven. Op d'n achterkant van 'n bruin
puntbuiltje waar suiker in heej gezeten, moeten de geschreven woorden
komen. Maar da gaat nie zomaar in ene keer. Sjareltje likt eerst eens
aan de punt van da potlooike en hij blijft 'n tedje gezwollen achter
da bruine papierke zitten kijken. Dan likt ie nog eens unne keer goed
aan de dikke punt van z'n potlooike en dan begint ie. Mee het puntje
van z'n tong uit zunne mond schrijf ie d'n eerste regel neer.
Achterover leunend bekijkt ie af en toe z'n geschrijf eens op een
afstandje. Ge zugget ok altijd zien, in het puntje van 't builtje is
wa suiker blijven zitten en ge komt mee oew potlooike nie over zo'n
korreltje suiker hene. Ge mot dan oewe punt aan het begin van het
woord zetten en presies over oew eigen geschrijf hene gaan om de
haperingskes er uit te halen. Ge gaat er dan wel eens nevenaf en
daaraan kunde dan zien dagge nie goed kunt schrijven. Maar allee, 't
is maar voor de familie, dan is 't nie zo erg. Na 'n kwartier is het
briefke klaar en Sjareltje vouwt het bruine suikerbuiltje mooi dicht
om aan dees blijde boodschap wa gewichtigheid mee te geven. 'T is
tenslotte ok nie niks, ge wordt nie alle dagen vaoder van 'n meske!
Voordat d'n oudste op pad gaat moet ie 't briefke goed in zunne zak
steken omdat ie 't nie mag verliezen. Wanneer Sjareltje dat heeft
gecontroleerd mag d'n oudste vertrekken. Nou moet ie d'n emmer mee 't
nageboorte nog leegmaken, die staat nog in het kleine slaapkamerke
waar Mieke ligt. Zachtjes klopt ie op het lage slaapkamerdeurke om te
verwittigen dat ie in aantocht is. Hij mag binnenkomen en dan ziet ie
dat vrouw Sjaane en Mieke al mee z'n meske liggen te speulen. Vrouw
Sjaane zit achter Miekes rug en tikt heel zachtjes tegen de wangekes
van z'n dochter terwijl ze vriendelijk en heel zachtjes vraagt, 'eej,
eej, lacht dan is tegen me'n, toe dan, ge kunt 't toch zo mooi.'
Eventjes, mar heel eventjes denkt Sjareltje, 'za'k 'ns tegen Sjaane
zeggen dat ze d'r gerust eventjes mee naar buiten mag gaan speulen om
bloemekes te plukken.' Sjareltje heeft da mar nie gedaan, tenslotte
kwam ie voor d'n emmer mee 't nageboorte en nie om te jennen. Toen ie
er al mee op de dorpel van het slaapkamerdeurke stond, zee Mieke, 'nie
vergeten dagget nou dieper begraaft eej Sjarel, anders gaat de fox 't
wir uitgegraven en ermee over de werf leuren.'
Nog twee keer in z'n leven zou Sjareltje mee zunne emmer 't nageboorte
diep moeten gaan begraven. Het zijn twee jongenskes geworden zodat 't
meske, dat Dorientje hiette, er gin zusje mir bijkreeg. Helemaal
allenig zal ze tussen de jongenskes opgroeien en 't zal nie mee gaan
vallen voor da kind. Het ligt voor de hand dat de opgroeiende batraven
Dorientje gaan overvleugelen, 't ligt zo in d'n aard van jongeskes.
Wanneer de lezers de samenstelling van zo'n huishouwe zien, zouden ze
bij d'r eigen kunnen denken, dat de jongenskes eigenlijk zuinig zouwen
moeten zijn op d'r enigste zuster. Ze zouwen ze mee moeten nemen op
d'r zwerftochten over de hei en de bossen. Op d'r tenen zouwen ze de
knijnen kunnen besluipen. Vangen konden ze die toch nie omdat 'n knijn
nou eenmaal vlugger is. De jongens zouwen Dorientje dan moeten dragen
as ze er van moei geworren was want zo zwaar was Dorientje nie.
Dorientje zo mee kunnen helpen bij het bouwen van 'n hut, ze zou dan
alleen 't mos en de roskes buntgras maar hoeven aan te dragen om 't
dak van zo'n staketsel dicht te maken. Ook moessen de jongens er over
waken, dat ze nie in de hoge appelbomen klom. Dorientje zou dan op d'n
uitkijk kunnen gaan staan ofdat den boer er nie aan kwam asse gingen
bogeren. Ze konden Dorientje mee nemen als er bramen geplukt moesse
worden en ze zouwen ze stiekemkesweg neer kunnen zetten op de plekskes
waar de sappigste stonden. Ook zouwen de jongens kunnen zurregen dat
d'r potje het eerste vol was mee klokkebaaien omdat ze die gere
lustte. De jongens zouwen Dorientje eigenlijk 'n bietje de hand boven
de kop moeten houden omdat ze 't enigste meske was. Net als d'r
broertjes had Dorientje de spannende lokkende wereld dan ook leren
kennen. Het zijn 'n mooie gedachtes maar,.. zo is het nie gegaan,
Dorientje tierde nie en ge wit nie waar dat aan ligt. Niemand wit da,
ook de schrijver nie, hij vermoedt dat alleen maar.
Gaandeweg gaan de jongens unne hekel krijgen aan Dorientje, ze zullen
d'r gaan vermijden en verguizen. Ook al zou ze 't gewild hebben,
Dorientje moog nie mee op de zwerftochten van de jongens. Meskes
meugen da nie omdat meskes anders geschapen zijn. Neeje, meskes bij
meskes en jongens bij jongens, zo hoort da. Bovendien moeten meskes
leren om moeder te worden. Ook moeten ze d'r ouwelui nog naar d'r
endje brengen.
S'Nachts, wanneer Dorientje helemaal allenig beneje in d'r kleine
kamerke sliep, kreunde ze zachtjes als ze d'r eigen omdraaide. Da deed
ze al vanaf d'r tweede jaar. In het begin docht Mieke dat ze s'nachts
pijn had, maar da was nie. D'r kind sliep gewoon deur en het had
verders unne gezonde slaap. Lopen en eten kon het kind goed zat, ook
het praten ging goed maar toch was er iets mee. Mieke zag 't allemaal
wel aan maar ze kon 't ginne naam geven. Wanneer Dorientje s'middags
efkes moest gaan slapen, ging ze zo dwingend huilen zodat Mieke ze mar
wir gauw uit d'r bedje haalde en het jong klampte d'r eigen dan
onmiddelijk vast aan Miekes lange rokken. Dorientje was nie weg te
slaan bij Mieke en da was nie makkelijk voor Mieke omdat ze wel meer
te doen had. Heur kind wou ok nie mee 'n popke speulen of de knijnen
aaien. 'T wou ook nie eten als 't nie bij Mieke op de schoot mocht
zitten, ze wilde nie in de kakstoel. Dorientje speelde ook nie mee d'r
broerkes op de werft
en Mieke hoefde ze ook nie efkes op het bleekveldje te zetten om mee
d'r popke te speulen. Dorientje kekt dat allemaal nog nie aan, 't is
net ofdat ze d'r ginne interesse in heeft, ze wordt alleen maar vinnig
wanneer ze nie bij Mieke of Sjareltje kan zijn. Ze heeft ginne erg in
d'r omgeving. Maar ene keer moet 't er toch van komen dat ze niet
altijd in het middelpunt van de belangstelling kan staan van d'r
ouwelui. Het was al moejeluk genoeg omdat Mieke er weer 'n jongenske
had bijgekregen. Mee 't eten was het voor Miekes moejeluk omdat
Dorientje nie van durre schoot afwou terwijl de jongste in de kakstoel
zat. Toen Dorientje na 'n tedje, onder 't eten aan d'n andere kant van
d'r schoot wilde gaan zitten, tussen de kakstoel en d'r moeder in,
probeerde Mieke 't nog wel mee 'n zacht lijntje ongedaan te maken,
maar 't ging nie. Dwingend jangkend en mee handen en voetengetrapppel
protesteerde Dorientje. Mieke schrok er goed van, zo had ze Dorientje
nog nooit gezien. Maar Mieke zette nou toch deur, eens moest dat er
toch van komen. Heel kalmkes zee ze tegen Dorientje, 'gij d'r af, en
ge gaat zitten op dieje stoel neffe mijn, dan eette mar nie.'
Toen nam Mieke de jongste op durre schoot en voerde 'm zunne pap, 'een
lepeltje voor opa, eentje voor opoes en dan nog eentje voor tante
Marie.' Daarna mokte Dorientje niemer en toen ze zes was liet ze af en
toe de rokken van d'r moeder los om te speulen op het bleekveldje
neven de put. Mieke had ze goed de wacht aangezeed dat ze nie in de
buurt van de waterput mocht komen, 'het manneke mee d'n haak trekt oe
er zomar in.' Ze was als de dood zo bang, dat Dorientje over de rand
van de put zou klimmen en er in zou vallen. Daarom maakte Mieke d'r
meske 'n bietje bang zodat ze uit de buurt van de waterput wegbleef.
Schijnbaar was Dorientje niet bang want na 'n paar keer speulen op het
bleekveldje, vertelde Dorientje dat ze 't manneke gezien had. Het
manneke mee d'n haak was uit de put geklommen en was neven d'r gaan
zitten. Het manneke had beloofd dat ie me nie in de put zou trekken
omdat ie mijn 't mooiste meske vond, dat ie ooit gezien had!!
Zo af en toe ging Mieke mee 'n paar van d'r jong naar een van d'r
zusters. Altijd nam ze Dorientje mee omdat ze wies dat ze nie naar den
oudste luisterde. Wanneer Mieke of Sjarel d'r efke's nie bij waren,
deej ze altijd van aorige dingen zoals, expres d'r eigen d'n hele
middag verstoppen zodat d'n oudste nie wies waar tie 't moes zoeken.
Gladaf ontkende Dorientje da dan want ze was heel de middag op d'r
kamerke gewiest. Den andere keer was ze zomaar in ene keer in slaap
gevallen in 't schuurke bovenop de konijnekooi terwijl den oudste bij
hoog en laag volhield, dat ie wel drie keer in het schuurke had
gekeken. Vertwijfeld keek ie z'n moeder dan aan om in d'r gezicht te
bespeuren, wie dasse nou geloofde. Mieke nam om de beurt 'n paar
kinderen mee want ge kon toch slecht mee zes kinderen naar oew zusters
gaan? Ge kunt dan nie op oew gemak zitten om eens bij te praten. De
jongens maakte er wel praat van dat Dorientje elke keer mee mocht,
maar ze legden d'r eigen er toch bij neer.
Ook bij de tantes ging het mee Dorientje niet goed. Dorientje wou
altijd tussen de grote mensen zitten, mee de nichtjes van d'r leeftijd
kon ze nie speulen. Da liep altijd fout. Ze wou altijd den baas zijn
wanneer ze vaoderke en moederke gingen speulen, anders deed ze nie
mee. En toen ze unne keer d'n baas mocht speulen, deed ze het nog nie.
Ze zee toen tegen d'r moeder dat ze altijd voor kiendje moest speulen,
daarom deed ze nie mee. Mieke en d'r zuster Marie zijn daarna naar het
schuurke gegaan waar de kinderen mee wa lappen 'n huiskamerke hadden
ingericht. Marie vroeg toen aan d'r dochterke, waarom dat Dorientje
altijd voor kiendje moest speulen, ge kunt dat toch omste beurt doen?
Verbaasd en onnozel zee 't meske, 'och deze keer moes ze vor vaoder
speulen en ze ging alleen nog efkes weg om snoepkes te gaan kopen.'
Achter de rug van d'r tante Marie maakte Dorientje nog gauw 'n lange
neus naar d'r nichtjes. Mieke kan 't gedrag van Dorientje nie
thuisbrengen. Ook toen ze zogenaamd 'n unne splinter in d'r vingerke
kreeg was er niks aan te zien. D'r moes persee 'n doekske om en mee
d'r handje op borsthoogte, zat ze wir heel de middag rustig tussen de
grote mensen in. Het is net ofdat ze nie mee andere kinderen om kan
gaan. Miekes zusters hebben dat ook al in de gaten en die zeggen dat
ze Dorientje veul mee andere jong in aanraking moet brengen, dan trekt
't wel bij. Mieke moest er rekening mee houwen dat het kind zo
achteraf wonend, niemand heej om mee te speulen. Het is ok moejeluk
voor zo'n kind om 'n meske te worre tussen jongens, ze hee dan gin
voorbeeld hoe ze d'r eigen moet gedragen. Mieke weet dat d'r zusters
gelijk hebben. Vroeger thuis, hebben ze d'r eigen ook opgevoed en
mekare wegwijs gemaakt in d'n omgang. Maar misschien trekt 't nog wel
bij wanneer Dorientje naar school moet. Verders hee Mieke ginne dol
mee d'r kind, allenig, da liegen om niks en dat overdrijven zit Miekes
nie lekker. Misschien is dat ook wel aanstellerij da bij de leeftijd
hoort?
Op school ging 't nie goed mee Dorientje, rond kerstmis kwam het
zusterke van de eerste klas eens langs om te praten over Dorientje.
Het kind kon niet met de andere meskes overweg, het draaide altijd op
ruzie uit. Dorientje probeerde het dan wel bij te leggen, maar dat was
nie echt, dat konde zien. Op een of andere manier stond Dorientje
altijd midden in d'n aandacht. 'Als ge het aan mij vraagt', zei 't
zusterke, 'ik durf 't bijna niet te zeggen maar,.... ze komt nogal
leugenachtig over en daarom spelen de andere kinderen niet graag met
Dorientje. 'Ze staat altijd alleen op de speelplaats. Leren kan ze
goed, daar ligt 't nie aan maar ze maakt overal zo'n drama van. Ook
wanneer ze iets verkeerd heeft gedaan, is ze zo teleurgesteld, dat ik
er meelij mee krijg. Ze doet precies wat ik zeg, wanneer ze
bijvoorbeeld nogal druk is, en ik zeg er iets van, dan is ze verder
heel de middag stil en ze doet dan niet meer mee. Misschien komt mijn
waarschuwing dan wel te hard aan en kan ze niet meer meedoen, ik weet
't niet.' Is ze nou thuis ook zo', vraagt 't zusterke? Mieke zee,
'z'is altijd al zo gewiest, ik kan 't ginne naam geven, ze krijgt toch
zat aandacht van mijn omdat ze het enigste meske tussen de jongens is.
Ik houw d'r veul van maar ik weet af en toe niemer wa'k er van moet
denken. Ik neem ze nog wel eens op munne schoot en dan probeer ik wel
eens om samen te praten over d'r popke dat ze dan in d'r handen hee.
Maar da gaat mar heel efkes, dan draait ze het zo, dat we 't weer over
heur hebben. Toen ik unne keer terug kwam op d'r popke, gooide ze 't
zo nijig in d'n hoek, da'k er van schrok. Toch hou ze veul van d'r
popke want ze heegget bekant dag en nacht bij d'r. Ik kan daar mee m'n
verstaand nie bij. Af en toe praat ze in d'r eigen, ze verzint dan 'n
vriendinneke en ze gaan samen bijvoorbeeld met 'n springtouw spelen.
Ook met da verzonnen vriendinneke krijgt ze dan ruzie omdat ze dan
niet op tijd inspringt. Soms tekent ze met 'n houtje golven in het
zand. Dat moet dan water voorstellen en ze gaat daar dan midden in
zitten. Niemand kan dan bij haar komen zegt ze en alleen Sjarel mag ze
dan pakken. Ik heb het wel 'ns unne keer gedaan maar ge wordt er bang
van, zo'n keel zet ze dan op. Ik ben toen maar gauw teruggegaan want
ik docht dat ze er in bleef. Ze liep helemaal blauw aan. Wanneer 't
zusterke na 'n bakske koffie weer eens aan wil gaan rijden, is ze nog
niet veel wijzer geworden, ze weet 't ook niet.
Nou zijn er natuurlijk altijd lezers die na dit gedrag van Dorientje
zeggen, 'ge moet mee da gedrag korte metten maken. Zo'n aanstellerig
gedrag moet de nek omgedraaid worden en da toneelgespeul moet maar
eens afgelopen zijn. De maat is vol! Ge gaat nog wa meemaken mee da
gedoe, let maar 'ns op.' Da's waar, ge gaat wa meemaken wanneer
Dorientje ouder wordt. Maar zo'n gedrag laat z'n eigen nie de kop
indrukken. Zo'n gedrag wordt daardoor steeds erger, 't kan uitdraaien
op hysterie en zijn we d'r dan?
Het is er in ieder geval wel van gekomen. Dorien moest naar 't
zottengesticht omdat ze thuis niemer te handhaven was. Hoogzwanger
hebben ze d'r weggebracht en ze wou nie zeggen van wie het kind was.
Sjareltje had nog gezeed, 'dat ie da gehoer nie aan huis moest hebben
en dat da gesodemieter mar eens en voor altijd afgelopen moest zijn.
Als ze zo verder gaat komt ze godomme nog in een hoerenkast terechte,
d'r mot wat aan gedaan worden! Da was 't leste wat Dorien van d'r
vaoder hoorde, verders heeft ze hem nooit meer gezien of gehoord. D'r
kind is weggegeven en nou loopt ze door de hoge wit betegelde gangen
van het gesticht. In d'r armen klemt ze d'r kleine zwarte taske dat is
het enigste wat nog van d'r eigen is. Schrikachtig reageert ze op de
keukengeluiden die doordringen tot op de gang. Af en toe tekent ze met
krijt grote vierkanten op de houten vloer en gaat daar middenin
zitten. Wanneer iemand dan in het vierkant komt begint ze te krijsen,
ze krabt en slaat dan iedereen die haar te na komt. Op andere tijden
flaneert ze door de kille gangen en zalen die ieder geluid terugketsen
zodat ze van d'r eigen schrikt. Soms doet ze strikken en
schuifspeldjes in d'r haar om de kortgeknipte pieken niet zo uit te
laten steken. Dan vlindert ze van d'n ene naar d'n andere patienten en
probeert 'n glimp op te vangen van de mannen achter de hoge
gematteerde ramen die bonen zitten te pellen. Op zulke dagen geeft ze
hoog op van d'r eigen en ze kijft dan met de anderen als die niet
willen geloven dat ze afgehaald door durre mèèns die unne grote
modewinkel heeft in de stad. Ze wordt verguist door iedereen, ook door
de dokters die haar willen helpen. Op 't lest zijn die gaan denken,
'gif ze nog mar 'n kalmeringspoeierke of anders 'n spuitje, dan zijn
we d'r wir efkes vanaf.' Ook die weten d'r ginne raad mee. Ze zien
alleen een ontstellende eenzaamheid omdat ze nooit geen bezoek krijgt.
Heel af en toe lukt het om 'n bietje met Dorien te praten. 'T is dan
net of of dat ze weet waar ze aan toe is, ze weet dan dat ze gek is en
ze ziet dat ze hier nooit meer vandaan komt. Zachtjes huilend veegt ze
dan d'r tranen weg en verlegt met trillende zenuwachtig handen durre
aandacht naar d'r zwarte taske. D'r hele hebben en houwen zit daar in.
Strelend gaan haar vingers over het fotoke van d'r ouders en d'r
broers. Door d'r tranen ziet ze nog het bidprentje van d'r vaoder.
Diep in durre buik hoort ze nog z'n nijdige geluid, z'n leste woorden
vergeet ze nooit nie. Misschien had ie wel gelijk, misschien was ze
uiteindelijk toch nog in een hoerenkast terechte gekomen. Ze moet niet
te lang aan hem denken, vlug verzet ze haar gedachten omdat ge van
dooien niks dan goeds moet denken! Onder het kleine kerkboekske dat ze
van de nonnen heeft gehad liggen nog wat schuifspeldjes voor d'r haar.
In het zijvakske zit nog 'n blauw lint waarmee ze unne haarstrik kan
maken. In het hoekske zit 'n vaal plat geworden pepermuntje. Dat heeft
ze nog van d'r broer Jan gehad toen hij haar voor d'n eerste en de
leste keer bezocht. Hij mocht dat niet van Sjareltjes maar toch heeft
hij haar bezocht. Niks heeft ie verteld van de geruchten over
Sjareltje, Dorien en d'r kind. Niks heeft ie verteld over de schande
van Doriens kind. Hij had alleen maar gezegd dat ze het hier goed had.
Toen Dorien zeej 'dasse liever thuis was', hoorde ze d'r broer zeggen,
'dasse hier toch niet voor niks was'? Het kwam hard aan bij Dorien,
het was net of 'n klets ijskoud water over d'r lijf kreeg. Stillekes
is Jan toen weggegaan om nooit niemer terug te komen.
Verders is Doriens taske leeg, d'r zitten geen herinneringen meer in.
Dat is alles wat ze heeft, het is nog niet eens genoeg om heel d'r
verleden te herkennen. Dorien weet 't, de wereld lust haar niet, voor
die paar keer was ze goed genoeg. Dat was toen d'r kind verwekt werd.
Dorien klemt d'r kaken op elkaar om het niet uit te schreeuwen. Ze is
nou niemer te bereiken en door d'r grote wazige angstogen ziet ze de
andere patienten grijnzend naar haar wijzen. Ze wordt door twee potige
verpleegsters meegenomen om apart gezet te worden en te kalmeren.
Dorien wil dat niet, wild trapt ze de deuren dicht maar sommige
patienten houden breed grijnslachend de deuren open. In 't kleine
betegelde hokske is Dorien weer alleen en morgen,... als ze weer wat
rustiger is, zal ze verder moeten om te proberen d'r pijn enigsinds te
verzachten....,ze kan en ze wil nou nie anders meer.
Achteraf bekeken hadden de lezers misschien toch nog gelijk. Misschien
hadden de jongens Dorientje gewoon mee moeten nemen op d'r
zwerftochten om de wereld te verkennen. Ze had dan gewoon aan een van
de jongens gevragen, 'Jan, help me is efkes over da slootje hene'? Jan
had 't gere gedaan want tenslotte was ie de grote broer van Dorientje.
Misschien had Dorientje dan geleerd om mee jongens om te gaan en dat
was dan al iets. Natuurlijk zou Dorientje dan wa jongensachtig
geworden zijn, misschien zou ze zelfs wel unne proppenschieter gemaakt
hebben of 'n fluitje van vlierenhout. In ieder geval zou ze dan beter
af zijn dan nou.
Maar,... meskes bij meskes en jongens bij jongens. Zo had Mieke 't
geleerd en zo gaf ze da deur aan d'r jong. Alleen,... in de verre
omtrek was er gin ander meske of 'n vast vriendinneke voor Dorientjes
te vinden. Ze lag elke nacht helemaal alleen in d'r donkere
slaapkamerke waar ze af en toe zachtjes kreunde ze als d'r eigen
omdraaide. Ze kreeg weinig kans om 'n verhouding aan te gaan met d'r
broerkes. Daardoor kreeg ze ook geen kans om de wereld te leren kennen
en was ze al gedeukt en beschadigd voordat ze zeventien was. Toen 't
wel kon, was 't al te laat, veel te laat. Net als de andere meskes
werd ze heel onnozel opgevoed om moeder te worden. Er werd ook nog van
d'r verwacht dat ze de verzorging van de ouwelui op d'r moes nemen
wanneer die uit de tijd raakten. Maar kunde dat verwachten van 'n
meske dat heel de tijd allenig is. Zo'n meske blijft zoeken naar
warmte, dat zit zo in d'n aard. Ze was al verminkt en de jacht op
zulke meskes is dan open omdat die 'n gemakkelijke prooi zijn. Zo'n
meske gaat dan vlug in op 'n geveinsde vriendelijke lach of op 'n loze
beloftes.
Misschien had Dorien d'r moeder nog aan d'r eindje kunnen brengen toen
Sjareltje dood was. In d'r kleine witgekalkte huiske was er plaats zat
voor Dorien maar Mieke kon de schande van de hardnekkige geruchten
niet goed verdragen. Ze ging d'r onderdoor. Het gerucht zat bij Mieke
in elke vezel van d'r schraal geworden lijf. 'Opoe van opa's kind', zo
spookten de geruchten door haar steeds kleiner wordende ouwe kopke.
'En waar was da kind van Dorien gebleven, de nonnen zullen da
toendertijd toch nie hebben,... Of was da kind nie goed en is
gestorven. Zou het 'n jongeske of 'n meske gewiest zijn'? Het oudje
kon er ginne kant mee uit, met niemand kon ze er over praten, ze
stikte zowat in d'r eigen gevoel en vermijdde het geklets en de
mensen. Ze bleef noodgedwongen in den eenzaamheid van d'n achteraf.
'T gezond verstaand zegt in zo'n geval, 'haal oew kind dan naar huis
en kekt eens ofdat da wat uithaalt.' 'Ge kunt da nooit weten omdat 't
nou helemaal niks is en 't alleen mar beter kan worden.'
Misschien had Dorien de eenzaamheid van het ouwe vrouwke zodoende nog
enigzinds kunnen verzachten. Misschien hadden ze nog 'n blik van
herkenning kunnen vinden in elkaars ogen. Het oudje kon Dorien daarna
gewoon in de armen nemen en met zachte klopkes op durre rug zeggen,
'het komt wel goed meske, het komt allemaal nog wel goed.' Daarom had
Mieke misschien unne brief moeten laten schrijven naar de dokters. Die
hadden dat misschien goed gevonden omdat ze toch ginne kant uitkonden
mee Dorien. Ze zouwen blij zijn dat ze d'r vanaf waren. Mieke had
alles uit moeten leggen aan haar jongens en ze zou weerstand moeten
bieden aan de geruchten. Misschien was 't dan ook nog iets geworden
met Dorien? Maar Mieke,.... het allerleste mèènske,.. dat nog iets
aan de tragiek van Dorien kon doen, had ginne fut meer over. Al d'r
krachten waren verspeeld door haar tobben over het gekonkel en het
geklets achter durre rug. Te lang heeft Mieke overwogen om te vragen
of Dorien naar huis mocht komen en te lang heeft ze zitten piekeren
over wat iedereen er wel van zeggen zou. Toen ze eindelijk zover was,
had ze er de moed niemer voor, ze was leeg en ze docht bij d'r eigen,
'diejen dag da Dorien voor me staat kan ik niemer aan, we zullen 't zo
mar laten, neeje,... ik kan 't wezenlijk niemer aan.'
|