H. Antonius abt

De heilige van vandaag staat bekend onder verscheidene namen: Antonius Abbas, Antonius de Grote, Antonius van Egypte, Antonius met het varken en Antonius de kluizenaar.

Deze Antonius leidde kennelijk een gezond leven want hij is 105 jaar geworden. (251 tot 356)

Zijn ouders waren redelijk welgestelde boeren in Boven-Egypte. Zij stierven toen hun enige zoon nog maar 20 was. Die zag zich geplaatst voor het probleem van de opvoeding van zijn jongere zusje en van het beheer van de boerderij. Door godsdienstige motieven gedreven vond hij voor beide problemen een handzame oplossing. De gronden van zijn ouders verdeelde hij onder de inwoners van zijn dorp en de inboedel van de boerderij verkocht hij. Van de opbrengst kon hij een goed onderkomen voor zijn zus regelen.

Zelf trok hij zich terug in een grafspelonk en later in een grot in de woestijn van Thebe. Sociale contacten had hij niet of nauwelijks. Als vrome Koptische Christen dacht hij de Schepper het beste te kunnen dienen door een leven van versterving en gebed. De duivel probeerde hem te verleiden tot een wereldser bestaan, waarin wulpse vrouwen hem weliswaar niet in de gewòne hemel zouden brengen, maar wel in de zevende. Uiteraard weerstond hij alle verleidingen. Deze verleidingspogingen leverden overigens prachtig materiaal voor schilders en andere kunstenaars.

Af en toe kreeg hij bezoek van jonge mensen die hem advies vroegen voor hun levenswijze.

Daarom wordt hij beschouwd als de stichter van het kloosterwezen, Vader der monniken.

Op het prentje zijn de symbolen te zien waarmee de heilige meestal wordt afgebeeld. We zien een oude baardige man met een staf met een bel eraan. De bel is misschien losgemaakt van de hals van het varken aan zijn voeten. In de Middeleeuwen mochten varkens van een naar hem genoemde orde, de Antonius-orde, vrij rondsnuffelen. Het vuurtje wijst misschien op het Antonius-vuur, een ziekte die ook bekend staat als belroos. Antonius kon lijders aan deze ziekte genezen. Hij draagt een losse, oude Augustijner pij en sandalen waaruit moet blijken dat hij de stichter van het kloosterwezen is. Het boek in zijn rechterhand is waarschijnlijk een evangelieboek.

Hij is populair geworden als patroon tegen veeziekten, angst, besmettelijke ziekten, epilepsie en nog veel meer. Hij is patroon van tientallen beroepsgroepen, zoals daar zijn: slachters, vilders, veeboeren, wevers, mandenvlechters, leerlooiers, hoveniers, klokkenmakers, porseleinwerkers enz.

Antonius Abt wordt vereerd in drie plaatsen in Noord-Brabant: Esch, Chaam, Schijf.

- Esch was jarenlang een bedevaartplaats voor Antonius Abt. Pelgrims kwamen uit heel Brabant. Vanaf 1949 werd hij vooral vereerd als beschermer van paarden. De pastoor zegende de aangevoerde paarden uit naam van de H. Abt Antonius. Die traditie is na 1989 verdwenen.

- In Chaam stond er al in 1422 een kapel gewijd aan Antonius Abt. Later ontstonden er bedevaarten naar de Antoniuskerk van Chaam waar een oud ( 16^e-eeuws) houten beeld van Antonius te vinden is. Op de feestdag van de heilige ( 17 januari) wijdde de priester zakjes meel die de gelovige boeren meenamen ter vermenging met het veevoer en ter voorkoming van veeziekten. Maar in 1993 al stelde de pastoor vast dat er nog maar weinig belangstelling voor deze traditie was.

-Schijf is de derde Brabantse bedevaartplaats waar Antonius Abt werd/wordt vereerd. Schijf hoort bij de gemeente Rucphen. In 1882 werd de nieuwe parochiekerk, gewijd aan St. Martinus, in gebruik genomen. Er was een Antoniusaltaar in de kerk en de pastoor wist de belangstelling voor Antonius zodanig te wekken, dat er bedevaarten ontstonden. Antonius werd in Schijf vooral aangeroepen tegen de varkenspest. Vanaf 1984 is het karakter van de plechtigheden op de feestdag van Antonius veranderd. Het accent ligt nu op dankbaarheid voor de opbrengsten van de oogst.