Hoofdredactioneel commentaar 3-12-2013

Buitenlandse detailhandelaren: Regering let op

Onlangs kondigde de regering aan dat ze buitenlandse detailhandelaren, gedomineerd door Chinezen en Nigerianen, tot eind januari de tijd gaven hun winkels te sluiten. Deze stap, zei de regering, is bedoeld om de weg vrij te maken voor plaatselijke inwoners die, volgens de wet, de eerste voorkeur moeten krijgen in de detailhandel.

Er zijn echter talloze kwesties en vragen waaraan de regering aandacht moet geven en moet beantwoorden nu de voltooiing van het vastgestelde plan nadert.

De eerste en voor ons allerbelangrijkste vraag houdt verband met welke maatregelen er zijn getroffen om de betrokken buitenlanders op te vangen van de schok die komt met het stoppen van hun commerciële ondernemingen.

Toegegeven, de regering zegt dat ze de waarschuwing aan hen vroeg in het jaar deed, zodat de buitenlandse detailhandelaren genoeg tijd hadden om alternatieve plannen te maken. Maar zo eenvoudig ligt de zaak niet. Opgemerkt moet worden dat vele van deze buitenlandse winkeliers hier al lange tijd hebben gewoond. Sommige van hen brachten hun families naar Zimbabwe na het verkrijgen van vergunningen om hun winkels te openen. In sommige gevallen kwamen ze met werknemers die Zimbabwe al tot hun tweede thuis hebben gemaakt.

We moeten op de eerste plaats ook weten hoe aan deze buitenlandse handelaren vergunningen werden toegewezen. De wet is er duidelijk over dat de detailhandel moet worden gereserveerd voor de plaatselijke bevolking. Hoe lukte het de niet-Zimbabweaanse  detailhandelaren dan om honderden winkels op te eisen voorafgaand aan de plaatselijke bevolking?

Dit is relevant, in het bijzonder gezien het feit  dat de plaatselijke bevolking in het verleden klaagde over welig tierende corruptie bij de toewijzing van ruimte voor de detailhandel.

Iemand zal de verantwoordelijkheid moeten nemen. De regering kan ons niet ervan overtuigen dat ze niet wisten wat er aan de hand was. Feitelijk betaalden deze handelaren belasting aan Zimra*, wat betekent dat ze als legale rechtspersonen werden erkend. Maakt dit Zimra medeplichtig? Hoe zit het met de gemeentebesturen die meededen aan de toewijzing van handelsruimte aan de zogenoemde vreemdelingen?

Wij hebben dit patroon van illegale structuren, waarvan de regering volhoudt dat ze die vernietigd willen hebben, meer gezien. Die structuren strekten zich uit over een lange periode en de eigenaren betaalden gemeentelijke en andere lasten, enkel om de regering te doen draaien bij het pogen de structuren te vernietigen.

Het is van groot belang  dat de regering het positieve van wat men wil doen afweegt tegen het negatieve. Als het nadeel zwaarder weegt dan het voordeel zal de wet wellicht moeten worden gewijzigd.

Tenslotte moeten we onze bezorgdheid uitspreken over de duidelijke selectiviteit waarmee de wet op de inheemsheid wordt uitgevoerd. Wij begrijpen dat er andere grote bedrijven zijn waar bepaalde soorten buitenlanders niet worden geraakt, in het bijzonder in de mijnbouw- en grondstoffensectoren. Wij zien ook buitenlandse bedrijven  die offertes kregen onder duistere omstandigheden.  Wat gaat er met hen gebeuren?

*Zimra, Zimbabwe Revenue Authority, de Zimbabweaanse belastingdienst, vert.